|
|||
27 augustus 2019 - Eenendertig augustus - Door Ees de Winter
Tot ver in de jaren zestig werd in Pernis het Oranjefeest nog op 31 augustus gevierd, de geboortedag van Wilhelmina, de toen vorige koningin. Het feestterrein was een weiland waar een grote kermis was opgebouwd. ‘s Avonds werden er in de openlucht films van De Dikke en De Dunne vertoond. Ter afsluiting altijd een spetterend vuurwerk.
Op één van die Oranjekermissen hoorde ik hem voor het eerst: Van Morrison, leadzanger van de Noord-Ierse band Them. Boven het kermisrumoer uit klonk Morrisons rauwe ongepolijste stem. De groep had een grote hit met het nummer Gloria. Grijs gedraaid heb ik in die tijd het singletje. ‘Her name was Gloria,’ zong Van Morrison. ‘G-l-o-r-i-a, Gloria,’ brulde ik mee.
In de ouderlijke boekenkast vond ik Eenzaam Maar Niet Alleen, de memoires van Wilhemina. Al lezend raakte ik geboeid door de figuur en het leven van de vrouw die op tienjarige leeftijd Koningin der Nederlanden werd. Die fascinatie werd nog versterkt door een anekdote van Godfried Bomans. De vader van Bomans was in de Eerste Wereldoorlog luitenant. Hij was gelegerd in de duinen. Wilhelmina kwam op inspectie. Ze vroeg om Bomans kijker.
‘Die heb ik niet majesteit.’
De koningin wees naar de koker aan Bomans koppelriem. En herhaalde haar vraag.
‘Maar er is niets te zien op zee, majesteit.’
‘Uw kijker, luitenant Bomans.’
Toen moest mr. J. B. Bomans wel bekennen dat er in zijn koker geen kijker zat, maar Kwattarepen. Die waren in Huisduinen goedkoper dan in zijn woonplaats Haarlem.
‘Wij wisten niet, dat land ’s gelden voor deze bestemming gebruikt werden,’ ging Wilhelmina over tot de pluralis majestatis. Verbolgen keerde ze de luitenant de rug toe.
Wilhelmina had weinig gevoel voor humor. Ze was rechtlijnig. Er bestond geen middenweg tussen goed en kwaad. Die compromisloosheid was haar grote kracht in de Tweede Wereldoorlog.
Wilhelmina overleed in 1962. Ik herinner me de ernstige sfeer van die dagen. Groot respect was er voor de vrouw die een baken van hoop en bezieling was in de donkere oorlogsjaren. Bij leven was ze al een legende. Veel indruk maakte haar witte begrafenis. Nu, bijna zestig jaar later, meters boeken en artikelen verder, boeit mij haar karakter en levensloop nog steeds. Een levensgeschiedenis die zich laat lezen als een Bijbelverhaal.
In 1840 stond Willem I met zes mannelijke nakomelingen aan het doopfont bij de doop van zijn oudste achterkleinzoon. Aan het einde van de negentiende eeuw bestond de Oranjefamilie uit nog maar twee personen: de tienjarige Wilhelmina en haar moeder de regentes Emma.
Emma voedde haar dochter tuchtig op. Ze meende in Wilhelmina karaktertrekjes van de onstuimige Willem III waar te nemen. Plichtsbesef en discipline werden er bij het kleine koninginnetje ingestampt. Toen de beide vorstinnen eens werden toegejuicht door een grote menigte, zei Emma tegen haar dochter: ‘Die mensen zijn er niet voor jou, maar jij bent er voor hen.’ Wilhelmina werd ook voorgehouden dat ze niet zo slap mocht zijn als haar ziekelijke halfbroer Alexander. Nog van haar laatste ziekbed wilde ze regelmatig opstaan omdat ze niet als Alexander mocht zijn.
Haar man, de eerste wereldoorlog, de revolutiedreiging, de crisisjaren en de opkomst van het Derde Rijk, waren bronnen van grote spanning in haar vooroorlogse regeerperiode. Ze vreesde de ontwikkelingen in Duitsland. Bijna profetisch waren haar waarschuwingen.
Achteraf lijkt haar leven tot 1940 een harde leerschool voor de vijf oorlogsjaren die volgden. Kordaat schoof ze de bange minister-president De Geer aan de kant. Vlammend waren haar betogen voor Radio Oranje. Ze werd de moeder van het verzet.
Van Van Morrison ben ik nog steeds idolaat. Soms, zo maar uit het niets, brul ik nog wel eens: G-l-o-r-i-a.
Wilhelmina en Van hebben overeenkomsten: ze zijn beide “karakters”, klein van stuk, gepassioneerd, ongeduldig, driftig en ze hebben een karakteristiek stemgeluid. Voor de rest gaat iedere vergelijking mank.
Behalve… Onlangs deed ik een curieuze ontdekking: Van the Man is ook op 31 augustus jarig.
Ees de Winter, Rijsoord, augustus 2019
De verrekijkeranekdote komt uit De Man Met De Witte Das van Godfried Bomans. Hoe hoog het waarheidsgehalte van deze vertelling is weet ik niet. Bomans had een grote duim. Maar (deels) verzonnen anekdotes zeggen vaak meer over het karakter van iemand dan waar gebeurde verhalen.
Reacties op Eenendertig augustus - Door Ees de Winter
| Naam | Bericht |
Reageer op Eenendertig augustus - Door Ees de Winter
<<< Overzicht
